Een stap in een tijdmachine Twee weken geleden ontving ik een bijzonder cadeau van een vriend die ik al sinds mijn middelbareschooltijd ken: een oude fotocamera. Het is een vouwcamera van de firma Balda. Toen ik het apparaat in mijn handen hield, besefte ik hoe enorm de fotografie zich in de afgelopen eeuwen heeft ontwikkeld. Enkele jaren geleden volgde ik bij autonoom fotograaf Linda Bais in Utrecht een inspirerende cursus genaamd ‘Van Pigment tot Pixels’, over de geschiedenis van de fotografie. Sommige lessen vonden plaats in HetFotoAtelier in de Lange Nieuwstraat, waar we vintage foto’s, fotoboeken en oude camera’s konden bewonderen. Als fotograaf besef je dan pas hoe groot de impact van deze uitvinding is. Tegenwoordig worden de meeste foto’s direct gedeeld op sociale media. Volgens Findstack (2023) worden er dagelijks ongeveer 95 miljoen foto’s op Instagram geüpload. Bij Facebook ontbreken exacte cijfers, maar met bijna 3 miljard maandelijkse gebruikers is de hoeveelheid gedeelde beelden enorm. Juwella een juweeltje! De camera die ik kreeg, is een Juwella, gemaakt door de firma Balda. Uiteraard kon ik mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en ben ik op internet gaan zoeken naar de herkomst van dit toestel. Balda-Kamera-Werk GmbH werd opgericht in 1908 door Max Baldeweg in Dresden. Het bedrijf begon met de productie van cameradelen en bracht in 1925 zijn eerste boxcamera uit. In 1935 volgde de Baldina, een opvouwbare 35mm-camera. Zoals veel Duitse camerafabrikanten in de periode tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog, begon Balda met eenvoudige box- en vouwcamera’s. De Juwella was een 6×9-formaat vouwcamera voor 120-film, uitgerust met een framezoeker en een Brilliant-zoeker. Mijn exemplaar heeft een sluiter van Gauthier, een bijzonder detail. Vouwcamera’s uit deze periode leken sterk op elkaar en waren vaak moeilijk te identificeren, vooral omdat veel merkloze modellen onder verschillende namen werden verkocht. De meeste Juwella’s werden in de jaren dertig geproduceerd. Na de Tweede Wereldoorlog herstartte Max Baldeweg zijn bedrijf in West-Duitsland, aangezien de fabriek in Dresden door de autoriteiten werd geconfisqueerd. De productie in Dresden ging door onder de naam Balda, maar in 1951 werd het bedrijf omgedoopt tot Belca. In West-Duitsland produceerde Balda zowel vooroorlogse als nieuwe modellen en bleef actief tot in de jaren 1980. In de laatste twintig jaar richtte het zich vooral op eenvoudige instantcamera’s. Tegenwoordig is Balda AG een bedrijf gespecialiseerd in kunststoffen. Een Technisch hooogstandje uit vervlogen tijden. Mijn Juwella is uitgerust met een Juwella Anastigmat-lens en een Gauthier Pronto-sluiter met sluitertijden van 1/25 tot 1/100 seconde. De lens heeft diafragma-instellingen van f/6.3 tot f/32. Gauthier werd in 1902 opgericht door Alfred Gauthier in Calmbach en produceerde sluiters zoals de Ibsor, Vario, Pronto en Prontor. In 1908 introduceerde het bedrijf de ISBO-sluiter, de eerste met een aansluiting voor een draadontspanner. In 1935 werd de Pronto-sluiter geïntroduceerd, die hogere sluitertijden mogelijk maakte. Na de Tweede Wereldoorlog werd Gauthier tijdelijk in beslag genomen door de militaire overheid van de Franse bezettingszone, maar in 1948 hervatte het bedrijf de productie. In 1976 nam het alle sluiterproductie van de West-Duitse Zeiss-groep over. Vandaag de dag staat het bedrijf bekend als Prontor en produceert het optische apparatuur voor micro-elektronica. Ouderwetse filmrolletjes Mijn vader had een zogenaamde AGFA camera, zo’n boxje. Daarin gingen zogenaamde 120 films. De Juwella gebruikt ook 120-films, een middenformaatfilm die groter is dan de gangbare 35mm-film. Waar 35mm-film in een cassette zit en meestal 36 opnames biedt, is 120-film een losse rol waarbij het aantal opnames afhangt van de camera. De Juwella maakt maximaal 8 opnames, afhankelijk van het beeldformaat. Middenformaatcamera’s kunnen verschillende formaten hanteren, zoals 6×4.5, 6×6, 6×7, 6×8 en 6×9 cm. Deze getallen geven de afmetingen van elk beeld op het negatief aan. Art Deco Art Deco was een kunst- en designstroming uit 1910-1940, gekenmerkt door strakke lijnen, geometrische patronen, symmetrie en luxe materialen. De stijl had een grote invloed op architectuur, interieur, mode en kunst. Materialen als chroom, glas, marmer en exotisch hout werden veel gebruikt. Art Deco combineerde moderne technologie met traditioneel vakmanschap en werd populair in wolkenkrabbers, meubels, affiches en zelfs camera’s. Tijdens de hoogtijdagen van de Art Deco-periode werd de Juwella ontworpen met oog voor detail en elegantie. De frontplaat, versierd met een diamantpatroon in chroom op zwart emaille, straalt luxe uit. De chroomkleurige vouwsteunen, zorgvuldig vormgegeven, versterken het sierlijke ontwerp. De gestroomlijnde body, bekleed met geribbeld kunstleer, ligt stevig en stijlvol in de hand. Langs de randen loopt een subtiele chromen omlijning, die de camera een strakke uitstraling geeft. De opwindknop, met sierlijke details, is niet alleen functioneel maar ook een klein kunstwerk. Voor stabiliteit heeft de camera een chroomkleurige standaard en statiefaansluiting. De brilliant-zoeker, in chroom en zwart emaille, maakt het mogelijk om beelden nauwkeurig te kaderen en voegt een laatste vleugje elegantie toe aan dit meesterwerk van design en vakmanschap. Zelf analoog fotograferen Uiteraard ga ik deze Juwella in gebruik nemen. Het is alweer even geleden dat ik analoog heb gefotografeerd, maar ik kijk ernaar uit om met deze camera Utrecht te verkennen. Zodra het zonnetje zich laat zien, neem ik hem mee op pad. Ik ben benieuwd hoe deze oude technologie zich in de moderne stad zal manifesteren en hoe de beelden zullen aanvoelen in vergelijking met de hedendaagse digitale fotografie. Wordt vervolgd! Bronnen: Findstack.nl https://findstack.nl/resources/instagram-statistics Art Deco Cameras http://www.artdecocameras.com/cameras/balda/jewella/ The Old Album http://vieilalbum.com/BaldaMatic2US.htm Camera-Wiki http://camera-wiki.org/wiki/Gauthier Weergaven: 20